In het kader van het Europees onderzoeksproject MYCOREM deed Pius Floris Boomverzorging Nederland BV onderzoek naar de betekenis van mycorrhiza voor bomen in verzilte bodems (De Boomwijzer 2004 Nr1).
Mycorrhiza and Salt Tolerance of Trees (Mycorrhiza en Zouttolerantie van Bomen)
Final Report pdf (1.8 MB)
The Use of Mycorrhizal Fungi in Phytoremediation Projects (Toepassing van Mycorrhiza-Schimmels in de Fytoremediatie) EU-Project QLK3-1999-00097
Doelstellingen MYCOREM
- Isolatie van aangepaste mycorrhiza-schimmels uit bodems verontreinigd met zware metalen, radioisotopen, zout en toxische organische stoffen.
- Selectie van de meest effectieve mycorrhiza-isolaten met betrekking tot stresstolerantie van planten en bodemreiniging.
- Onderzoek naar de mechanismen van stresstolerantie bij mycorrhiza-schimmels en planten op cellulair niveau.
- Productie op grote schaal en kwaliteitskontrole van de geselecteerde mycorrhiza-schimmels.
- Demonstratie van de toepasbaarheid en werking in de praktijk van (her)beplanting en fytoremediatie (bodemsanering m.b.v. hogere planten) van verontreinigde bodems.
Zoutstress
7% van de bodems op aarde is verzilt, van nature in kustgebieden en in het binnenland, ‘man-made’ door irrigatie en strooizout. Zout is de meest voorkomende chemische factor die de groei van planten beperkt. Verhoogde concentraties van Na+, Ca2+, Cl-, SO42- ionen in het bodemwater leiden tot:
- Droogte stress: verminderte beschikbaarheid van water en nutriënten door verhoogde osmotische druk
- Toxische ionenconcentraties in de plant: verstoord cell metabolisme, celldood
Rekultivering van verzilt land is van groot economisch en ecologisch belang. Met name bomen wordt daarbij een belangrijke rol toegeschreven.
Bomen en zoutstress
Symptomen van toenemende zoutstress bij bomen:
- Geelbruin verkleurde bladrand
- Beperkte groei, kwijnende plant
- Vervroegde bladval
- Verlaagde weerstand
- Afsterven van twijgen en takken
- Dood
De variatie in zoutgevoeligheid van bomen is groot.
- Zoutgevoelige soorten: Tilia, Fagus, Aesculus, Acer, Platanus
- Zouttolerante soorten: Ulmus, Populus, Quercus, Robinia, Acacia
Ook de mechanismen van aanpassing aan hoge zoutconcentraties variëren:
- ‘excluders’
- ‘includers’
Mycorrhiza en zoutstress
Hoe zoutgevoelig is mycorrhiza?
Kan mycorrhiza de zoutstress van de waardplant verlichten en hoe?
Er is relatief weinig onderzoek op dit gebied verricht. Het is bekend dat hoge zoutconcentraties de groei van de schimmels belemmeren en de ontwikkeling van de symbiose met plantenwortels remmen. Toch is Mycorrhiza wereldwijd aangtoond in zoute grond. Endomycorrhizas kunnen zoutstress bij landbouwplanten verlichten. Onderzoek aan bomen en aan ectomycorrhizas i.v.m. zoutstress is nog relatief schaars.
De potentiële rol van mycorrhiza bij zoutstress:
- betere voorziening met nutriënten en water
- verminderde opname van zout
Conclusies uit het MYCOREM onderzoek
- Mycorrhiza (met name ectomycorrhiza) kan bijdragen tot een hogere zouttolerantie van bomen.
- Het lijkt belangrijk dat de wortels alvorens blootstelling aan zout goed gemycorrhizeerd zijn.
- Inenting met mycorrhizaschimmels leidt lang niet altijd tot wortelkolonisatie met diezelfde schimmels, omdat zij niet kunnen concurreren met autochthone schimmels. Stimulering van wortelgroei en autochthone schimmels is zinvol om de mycorrhizering van een boom te verbeteren.
- Geselecteerde (hoogefficiënte of zouttolerante) schimmels zouden op sterile jonge zaailingen onder gecontroleerde omstandigheden geinstaleerd moeten worden.
- Het is niet aangetoond dat mycorrhizaschimmels van zoute bodems zouttoleranter zijn en planten beter tegen zout kunnen beschermen. De autochthone schimmels (van niet-zoute origine) leken behoorlijk zouttolerant, en afnemende wortelkolonisatie was meer toe te schrijven aan de invloed van de waardplant.
- Voor (her)beplanting van zoute bodems wordt aanbevolen zouttolerante boomsoorten en goed gemycorrhizeerde bomen te gebruiken, bij voorkeur met schimmels die aangepast zijn aan de lokale omstandigheden (pH, zout, droogte).